Çocuğum duygularını nasıl dışa vurabilir? Oyun sürecinde çocuklar, yaşamlarında oluşan duygularını dışa vurma şansı elde eder. Duygularını dışa vuran çocuk da onları fark etmeye başlar ve bu duygularla nasıl baş edeceğini oyun aracılığıyla deneyimler. Örneğin, oyuncak bebeklerle evcilik oynayan bir çocuk, sosyal çevresindeki kişilere olan duygularını açığa vurabilir. Kardeşini kıskanan bir çocuk ise, oyunlarında kardeşi rolündeki bebeğe ceza verebilir, canını acıtacak eylemlerde bulunabilir veya seyahate gönderebilir. Çocuğum zihnini nasıl geliştirebilir? Oyun sürecinde çocuk; oyuncağı kırıldığında, oyundan oyuna geçiş yaptığında, oyun süresi azaldığında, arkadaşlarıyla farklı düşüncelere sahip olduğunda problem çözme becerisini kullanır. Muhakeme ederek oyunu planlar ve bu doğrultuda hareket eder. Geçmiş deneyimlerini veya hayal gücünü oyuna katarak hafızasını güçlendirir. Yeni durumlarla karşılaştığında nasıl baş edeceğini, duygularını yönetmeyi, arkadaşlarıyla ortak noktada anlaşmayı karar vererek öğrenme başlar. Böylece oyun sayesinde çocuğunuzun tüm zihinsel süreçleri aktifleşerek zihin gelişimi desteklenir. Çocuğum enerjisini nasıl boşaltabilir? Bilişsel gelişim ile ilgili araştırmalar yapmış olan Piaget’e göre oyun; bir uyumdur. Oyun sürecinde bedenen de aktif olan çocuk, biriken enerjisini toplumsal açıdan kabul edilen bir yolla boşaltır. Günlük yaşamında deneyimleri sonucu oluşan gerilimlerinden kurtulur. Böylece oyun oynayan çocuk, hepimizde var olan saldırganlık dürtüsünü boşaltarak rahatlar. Çocuğum korkularından nasıl kurtulabilir? Çocuğunuzun günlük yaşamında deneyimlediği kırıklıkların (uğradığı haksızlıklar, küçük düşürülmeler, düş kırıklıkları) azalması oyun ile sağlanır. Hayali oyunlar içerisinde çocuğunuz, korkularıyla yüzleşir ve bu korkuların oluşturduğu gerilimden kurtulabilir. Örneğin, doktor fobisi olan bir çocuk, doktor kiti ile oynadığında oyun sürecinde oyuncaklarına aşı yaparak deneyimini arttırır ve doktora gittiğinde korkusu azalır. Ayrıca oyun, çocuğun yaşamı kavramasını ve böylece gerçekle gerçek olmayanı ayırt etmesini sağlar. Çocuğum nasıl daha iyi iletişim kurabilir? Arkadaşlarıyla oyun oynayan bir çocuk; paylaşmayı, işbirliğini, yardımlaşmayı, iletişim kurmayı, kendi isteklerini dile getirmeyi, evet/hayır kelimelerini ne zaman kullanacağını ve toplumsal kuralları öğrenir. Çocuğum yaratıcılığını nasıl geliştirebilir? –mış gibi oyun ve hayali karakterleri canlandırmasına fırsat sunan bebekler, araçlar, hayvanlar, evcilik eşyaları, doktor kiti, kuklalar gibi oyuncaklar ile kurulan oyunlar çocuğunuzun hayal gücünü ve taklit yeteneğini destekler. Resim yapmak, kil ve su ile oynamak da hayal dünyasını dışa vurmasını destekler. Örneğin, çocuk resim yaparken güneşi mavi renkte boyayabilir, bu onun hayal gücünün unsurudur. Elindeki oyuncak bebeği kanadı varmış gibi yapıp uçurabilir. Çocuğum dikkatini nasıl arttırabilir?
Okul başarısını, arkadaş ilişkilerini ve çocuğunuzun günlük yaşamında yapması gereken sorumlulukları etkileyen dikkati de oyun sayesinde gelişir. Oyun sürecinde de çocuk dikkatini yoğunlaştırır ve dikkati bozan diğer etkenlerden uzaklaşmış olur. Örneğin, yerinde duramayan kıpır kıpır bir çocuk, oyundaki sınırlarla kendisini kontrol etmeyi öğrenir. Okulda el yazısında zorluk çeken çocuk ise, yazı için gerekli olan el hareketlerini, resim yoluyla, hamurla veya kil faaliyetleri ile kazanabilir. Oyun sırasında dikkatini bir noktaya toplama deneyimi kazanan çocuk, bunu günlük yaşantısına da aktaracaktır. Çocuğum el becerilerini/koordinasyonunu/kas gelişimini nasıl geliştirebilir?
Resim yapmak, hamurlardan şekil yapmak, oyuncakların parçalarını birleştirmek gibi oyunlarla çocuğunuzun ince motor gelişimleri desteklenir. Oyun içerisinde aldığı rollerde veya oyuncaklarından kule yaparken dengede durma becerisini geliştirir. Oyun sürecinde çocuğunuzun tüm bedeni aktif halde olduğu için kas gelişimi de olumlu yönde etkilenir. Çocuğum kendini nasıl tanıyabilir? Oyun yoluyla çocuğunuzun, dışa vurduğu duygularıyla yüzleştiğini, kendi davranışlarına ilişkin farkındalık kazandığını, onu nelerin rahatlatacağını öğrendiğini, nasıl iletişim kuracağını deneyimlediğini, yaratıcı olduğu alanları keşfedeceğini belirttik. Böylece çocuğunuzda, kendisine ilişkin nasıl bir birey olduğu algısı oluşmaya başlar. Örneğin, anne-baba, öğretmen, polis gibi rolleri oynarken, kendini değişik kişilerin yerine koyar. Kendi kişiliğini daha iyi tanıyarak, kendini başkalarından ayıran özellikleri oyun ile fark eder. Çocuğum oyunun hangi gelişim döneminde?
Parten’e göre oyun evreleri; tek başına oynanan, başka bir oyunu izleme, paralel, birlikte oynanan ve işbirliğine dayalı oyundur. Piaget’ye göre; motor faaliyet ve yinelemeler “alıştırmalı oyun”u, taklit içeren ve temsili bir sistem geliştirilen “sembolik oyun”u, daha ileri zihinsel düzeyi gerektiren “kurallı oyun”u belirtir. Kaynaklar: Yörükoğlu, A., Çocuk Ruh Sağlığı; Yavuzer, H., Çocuk Psikolojisi; Winnicott, D.W., Oyun ve Gerçeklik; Zulliger, H., Çocukta Oyunla Tedavi.